O powstawaniu Niezależnego Zrzeszenia Studentów i strajkach studenckich opowiada p. Grzegorz Gorczyca, aktywny uczestnik tamtych wydarzeń.
Czym było Niezależne Zrzeszenie Studentów?
Sama nazwa Niezależne Zrzeszenie Studentów została wybrana w demokratycznym głosowaniu na spotkaniu 60 grup założycielskich z uczelni w całej Polsce. W poszczególnych uczelniach zakładano organizacje, które wysłały swoich przedstawicieli na spotkanie miało miejsce w dniach 18–19 września 1980 na Politechnice Warszawskiej. NZS utworzyło swoje struktury w roku 1980 i było w pewnym sensie studenckim odpowiednikiem „Solidarności”.
Jak powstały struktury organizacyjne Niezależnego Zrzeszenia Studentów?
Struktury organizacyjne Niezależnego Zrzeszenia Studentów powstały już we wrześniu 1980 roku, oddolnie na uczelniach w całej Polsce. Ówcześni młodzi ludzie, którzy wspierali opozycję, mieli przekonanie, że powstanie analogiczna organizacja zrzeszająca studentów. „Solidarność” była już istniejącym i organizującym się związkiem zawodowym, dlatego studenci uznali, że nadszedł czas na stworzenie „uczelnianej Solidarności”. Już od września 1980 roku na poszczególnych uczelniach powstawały komitety organizacyjne nowo powstających niezależnych organizacji studenckich. Dnia 22 września 1980 roku, Ogólnopolski Komitet Założycielski NZS, złożył w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie wniosek o rejestrację Niezależnego Zrzeszenia Studentów.
Wniosek o rejestrację został złożony we wrześniu 1980 roku, a kiedy dokonano rejestracji NZS?
Ówczesne władze odmawiały rejestracji NZS w efekcie czego 13 listopada 1980 roku Sąd Wojewódzki w Warszawie odrzucił wniosek rejestracyjny. Władze PRL były nieugięte i przez kolejne miesiące odmawiano zalegalizowania NZS. Postawa władz PRL wywołała protesty w wielu ośrodkach akademickich. Dnia 6 stycznia 1981 r. w Łodzi został powołany Studencki Komitet Jedności (SKJ), i podjęta została akcja „Solidarne czekanie”, polegająca na całodobowym okupowaniu budynków Uniwersytetu Łódzkiego, przy odbywających się zajęciach. 15 stycznia delegacja studentów przedstawiła swoje postulaty ministrowi nauki, szkolnictwa wyższego i techniki Januszowi Górskiemu. Fiasko prowadzonych rozmów przyczyniło się do tego, że jeszcze tego samego dnia o godzinie 21.00 przedstawiciel SKJ Wojciech Walczak ogłosił rozpoczęcie strajku na Uniwersytecie Łódzkim. Do strajkujących dołączyli wkrótce studenci uczelni niemal z całej Polski. Powołany został Międzyuczelniany Komitet Strajkowy (MKP), który ogłosił swoje postulaty,, z których najważniejszym był warunek rejestracji Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Ostatecznie 17 lutego wieczorem zapadła w tej sprawie korzystna decyzja.
Jakie były postulaty i cele NZS?
Organizacja obok działań studenckich związanych z postulatami reformy szkolnictwa wyższego, prowadziła i organizowała strajki wiosną i jesienią 1981 roku , aż do ogłoszenia stanu wojennego. Głównymi postulatami strajkujących były: wprowadzenie autonomii uczelni w sprawach naukowych i dydaktycznych, zniesienie cenzury i przymusu nauczania języka rosyjskiego, skrócenie czasu służby wojskowej studentów.
Nastał Stan Wojenny …
Stan Wojenny ogłoszono w nocy z 12 na 13 grudnia 1980 roku. Po wprowadzeniu stanu wojennego NZS zostało zdelegalizowane, a wielu jego działaczy aresztowanych. W czasie stanu wojennego NZS zszedł do podziemia. W okresie strajków studenckich pracowałem w drukarni i nabyłem umiejętności , które przydały się w działalności konspiracyjnej. To był czas jeszcze intensywniejszej działalności. Jeszcze tego samego dnia tj. 13 grudnia, cały sprzęt poligraficzny, powielacze, maszyny do pisania itp. przenieśliśmy do akademika , gdzie uruchomiliśmy konspiracyjną drukarnię. Zdawaliśmy sobie sprawę z zagrożenia interwencją. Mimo to, konspiracyjna drukarnia wydawała materiały, oświadczenia, informacje , komitetów strajkowych– które były jedynym źródłem informacji w mieście. Dla mnie osobiście praca przy drukowaniu i kolportażu wydawnictw studenckich zakończyła się dopiero w 1989 roku.
Stan Wojenny i lata osiemdziesiąte – NZS nielegalny!
Lata osiemdziesiąte to kontynuacja kolportażu licznych niezależnych wydawnictw, nawiązujących do tradycji legalnego NZS. Pomimo zdelegalizowania NZS, kolejnych studenckie pokolenia kontynuowały demonstracje w lutowe rocznice rejestracji. Przez kolejne lata studenci licznie uczestniczyli w mszach rocznicowych w kościele oo. Dominikanów i demonstracjach pod Collegium Novum, gdzie wmurowano pamiątkową płytę w rocznicę zarejestrowania NZS. Rok 1988 wyróżniał się szczególnie licznymi protestami studenckimi, a po roku 1989 NZS został ponownie zalegalizowany. Stopniowo zmieniał też profil swojej działalności, zdecydowanie ograniczając inicjatywy polityczne na rzecz reprezentowania interesów studentów oraz realizowania przedsięwzięć kulturalno-rozrywkowych, stając się tym samym organizacją o typowo studenckim charakterze.
om
Fot.
Źródło: mat. wł.
